ηφαιστειακή ή θηραϊκή γη

Ηφαιστειακή σποδός που προέρχεται από το ηφαίστειο της Σαντορίνης και καλύπτει σχεδόν όλη την επιφάνεια των νησιών Σαντορίνη, Θηρασία και Ασπρονήσι, με στρώμα πάχους 15-50 μ. Το χρώμα της είναι κοκκινωπό ή καφέ και χημικά αποτελείται κυρίως από διοξείδιο του πυριτίου (SiOn₂) σε αναλογία 67%, που είναι διαλυτό κατά το μεγαλύτερο ποσοστό του, από οξείδια του αργιλίου (Αl), του σιδήρου, του ασβεστίου, του μαγνησίου, του καλίου και του νατρίου, καθώς και από 4,5% νερό. Η η.γ. έχει πολύτιμες ιδιότητες, γνωστές ήδη από την αρχαιότητα· η κυριότερη από αυτές είναι να δίνει, όταν αναμειχθεί με άσβεστο, ένα υδραυλικό κονίαμα βραδείας πήξης, που χρησιμοποιείται σε λιμενικά και υδραυλικά έργα. Το υλικό αυτό είναι εύθρυπτο και η εξόρυξή του ελάχιστα δαπανηρή. Από το 1928 λειτουργεί στη Σαντορίνη, κοντά στα ορυχεία, εργοστάσιο για την κατεργασία του και για την παρασκευή αλεύρου η.γ., που είναι πολύ λεπτά αλεσμένο, με ισχυρή υδραυλική ικανότητα και καταλληλότατο για υδραυλικά κονιάματα. Η εξαγωγή του στο εξωτερικό είναι σχετικά περιορισμένη. Παρόμοια ηφαιστειακή σποδός υπάρχει κυρίως στην Ιταλία, κοντά στη Νάπολη (Ποτσουόλι) και στην Καμπανία, καθώς επίσης και στη Γερμανία.